Proto-Slavic *rъtъ: Reconstruction of the Semantics and Etymology

Capa

Citar

Texto integral

Acesso aberto Acesso aberto
Acesso é fechado Acesso está concedido
Acesso é fechado Somente assinantes

Resumo

A number of conflicting hypotheses about the semantics and etymology of the Proto-Slavic word *rъtъ have been put forward. This article provides a detailed analysis of these hypotheses. The available material from Slavic written monuments and dialects suggests that the earliest meaning of *rъtъ was likely ‘animal snout’. Among the etymological hypotheses, the following deserve the most attention: a) *rъtъ derives from Proto-Indo-European *rutós, a participle of the verb *ruH- ( > Proto-Slavic *ryti); b) *rъtъ is a proper Proto-Slavic derivative of *ryti ‘to dig’, modelled after the pattern *plyti ‘to float’ : *plъtъ ‘raft’; c) *rъtъ is related to the verb *rypati. According to the arguments presented in the article, the second of these hypotheses appears to be the most probable.

Texto integral

Acesso é fechado

Sobre autores

Mikhail Saenko

Institute of Slavic Studies of Russian Academy of Sciences

Autor responsável pela correspondência
Email: michail.sajenko@yandex.ru
ORCID ID: 0000-0002-5829-7527

PhD (Philology), Senior Researcher

Rússia, Moscow

Bibliografia

  1. Aitzetmüller R. Das Hexaemeron des Exarchen Johannes, bd 1–7. Graz, Akademische Druck- U. Verlagsanstalt Publ., 1958–1975.
  2. Anikin A.E. Russkii etimologicheskii slovar’, vyp. 1–17. Moscow; St. Petersburg, Rukopisnyje pamiatniki drevnei Rusi; Nestor-Istoriia Publ., 2007–2023. (In Russ.)
  3. Babik Z. Korespondencje akcentowe między słowiańskim i starszymi językami indoeuropejskimi (pierwotne neutra tematyczne). Kraków, 2012. 558 p.
  4. Barankova G.S., Mil’kov V.V. Shestodnev Ioanna ekzarkha Bolgarskogo. St. Petersburg, Aleteiia Publ., 2001, 972 p. (In Russ.)
  5. Bezlaj F. Etimološki slovar slovenskega jezika, knj. 1–5. Ljubljana, Mladinska knjiga, 1977–2005.
  6. Boryś W. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków, Wydawnictwo Literackie Publ., 2005. 863 p.
  7. Boryś W. Etymologie słowiańskie i polskie. Warszawa, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 2007. 750 p.
  8. Brückner A. Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa, Wiedza Powszechna, 1985. 806 p.
  9. Bŭlgarski etimologichen rechnik, t. 1–8. Sofiia: Izdatelstvo na Bŭlgarskata akademiia na naukite Publ., 1971–2017. (In Bulg.)
  10. Drvošanov V. Anatomska leksika za čovekot vo makedonskite govori. Skopje, Institut za makedonski jazik «Krste Misirkov», 2005, 280 p. (In Mac.)
  11. Etimologicheskii slovar’ slavianskikh iazykov: Praslavianskii leksicheskii fond, pod red. O.N. Trubachëva, A.F. Zhuravlëva, Zh.Zh. Varbot, vyp. 1–42. Moscow, Nauka Publ., 1974–2022. (In Russ.)
  12. Etimološki rječnik hrvatskoga jezika, sv. 1–2. Zagreb, Institut za hrvatski jezik i jezikoslovlje Publ., 2016, 2021.
  13. Etymologický slovník jazyka staroslověnského, d. 1–19. Praha; Brno, Academia, Tribun EU, 1989–2018.
  14. Etymolohichnyĭ slovnyk ukraїns’koї movy, t. 1–6. Kyїv, Naukova dumka Publ., 1982–2012. (In Ukr.)
  15. Ėtymalahichny sloŭnik belaruskaĭ movy, t. 1–14. Minsk, Navuka i tėkhnika Publ., 1978–2017. (In Bel.)
  16. Fecht R. Lit. pláuti: aksl. pluti – eine Frage der Morphonologie. Beiträge zur Morphologie. Germanisch, Baltisch, Ostseefinnisch. Odense, University Press of Southern Denmark Publ., 2007, pp. 383–393.
  17. Ivanova T.A. Staroslavianskoje ret’ – Supr. r. 400.16. Slavianovedenije, 1992, no. 6, pp. 75–77. (In Russ.)
  18. Jakop T. Izrazi za sani in smuči (po gradivu za Slovenski lingvistični atlas). Hrvatski dijalektološki zbornik, knj. 24, gl. ur. M. Menac-Mihalić. Zagreb, Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti Publ., 2020, pp. 107–142.
  19. Kluge F. Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache. Berlin, New York, Walter de Gruyter Publ., 1989, 822 p.
  20. Kurkina L.V. Slavianskoje slovo vo vremeni i prostranstve. Moscow, Indrik Publ., 2021, 832 p. (In Russ.)
  21. Lane G. Two Slavic Etymologies. The American Journal of Philology, 1933, vol. 54, Issue 1, pp. 64–65.
  22. Leskien Α. Zur Kritik des altkirchenslavischen Codex Suprasliensis II. Abhandlungen der Philologisch-Historischen Klasse der Königlich-Sächsischen Gesellschaft der Wissenschaften, 1910, 28, pp. 3–26.
  23. Lexikon der indogermanischen Verben, unter Leitung von H. Rix. Wiesbaden, Dr. Ludwig Reichert Verlag, 2001, 823 p.
  24. Machek V. Etymologický slovník jazyka českého. Praha, Academia Publ., 1968, 866 p.
  25. Matzenauer A. Příspěvky ke slovanskému jazykozpytu. Listy filologické, 1890, roč. 17, pp. 161–200.
  26. Mikkola J. Urslavische Grammatik, teile 1–3. Heidelberg, Carl Winter’s Universitätsbuchhandlung, 1913–1950.
  27. Miklosich F. Wörterbuch der slavischen Sprachen. Wien, Wilhelm Braumüller, 1886, 547 p.
  28. Mircheva E. Rat’ i ret’ v starobŭlgarskata knizhnina i v istoriiata na bŭlgarskiia ezik. Palaeobulgarica, 2018, 61, 1, pp. 3–22. (In Bulg.)
  29. Nimchuk V.V. Davn’orus’ka spadshchyna v leksytsi ukraїns’koї movy. Kyїv, Naukova dumka Publ., 1992, 412 p. (In Ukr.)
  30. Obshcheslavianskii lingvisticheskii atlas. Seriia fonetiko-grammaticheskaia. Vyp. 1–9; Seriia leksiko-slovoobrazovatel’naia, vyp. 1–12. Beograd, Moscow; Wrocław, Warszawa, Kraków, Zagreb, Skopjje, Mīnsk, Praha, Bratislava, St, Petersburg, 1988–2020. (In Russ.)
  31. Orel V. Russian Etymological Dictionary, vol. 1–4. Calgary, Octavia & Co. Press Publ., 2007–2011.
  32. Popruzhenko M.G. Kozma Presviter, bolgarskii pisatel’ X vek. Sofiia, Pridvorna pechatnitsa Publ., 1936. CCXCIX + 92 p. (In Russ.)
  33. Preobrazhenskii A.G. Etimologicheskii slovar’ russkogo iazyka, t. 1–3. Moscow, Tipografiia G. Lissnera i D. Sobko; Izdatel’stvo Akademii nauk SSSR Publ., 1910–1949. (In Russ.)
  34. Rejzek J. Český etymologický slovník. Voznice, Leda Publ., 2001, 752 p.
  35. Sadnik L., Aitzetmüller R. Handwörterbuch zu den altkirchenslavischen Texten. Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag Publ., 1955, 342 p.
  36. Saenko M.N. Ocherki po slavianskoi somaticheskoi leksike. Moscow, Indrik Publ., 2022, 270 p. (In Russ.)
  37. Saenko M.N. Istoriia semantiki kontinuantov praslav. *plъtь. Slavianovedenije, 2022, no. 5, pp. 132–144. (In Russ.)
  38. Schrijver P. The reflexes of Proto-Indo-European laryngeals in Latin. Amsterdam, Atlanta, Rodopi Publ., 1991, 616 p.
  39. Schuster-Šewc H. Historisch-etymologisches Wörterbuch der ober- und nidersorbischen Sprache, h. 1–24. Bautzen, Domowina-Verlag Publ., 1978–1989.
  40. Seldeslachts H. Études de morphologie historique du verbe latin et indo-européen. Louvain, Peeters, 2001. 194 p.
  41. Skliarenko V.H. Praslov’ians’ka aktsentolohiia. Kyїv, Instytut movoznavstva im. O.O. Potebni Publ., 1998, 342 p. (In Ukr.)
  42. Skok P. Etimologijski rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika, knj. 1–3. Zagreb, Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti Publ., 1971–1973.
  43. Sloŭnik belaruskikh havorak paŭnochna-zakhodniaĭ Belarusi i jaje pahranichcha, t. 1–5. Minsk, Navuka i tėkhnika Publ., 1979–1986. (In Bel.)
  44. Slovenski lingvistični atlas, dela 1–2. Ljubljana, Založba ZRC Publ., 2011–2016.
  45. Sławski F. Słowotwórstwo, słownictwo i etymologia słowiańska. Kraków, Polska Akademia Umiejętności Publ., 2011, 670 p.
  46. Słownik etymologiczny języka drzewian połabskich, zesz. 1–6. Wrocław, Warszawa, Kraków, 1962–1994.
  47. Słownik etymologiczny kaszubszczyzny, t. 1–6. Warszawa, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy Publ., 1994–2010.
  48. Słownik prasłowiański, t. 1–8. Wrocław Warszawa, Kraków, Gdańsk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich; Wydawnictwo PAN Publ., 1974–2001.
  49. Smoczyński W. Słownik etymologiczny języka litewskiego, Wilno, Uniwersytet Wileński Publ., 2007, 798 p.
  50. Snoj M. Slovenski etimološki slovar. Ljubljana, Založba ZRC Publ., 2016, 1052 p.
  51. Stsiashkovich T.F. Matėryialy da sloŭnika Hrodzenskaĭ voblastsi. Minsk, Navuka i tėkhnika Publ., 1972, 620 p.
  52. Stieber Z. Kaszubski retk ‘przylądek’. Język polski, 1958, 38, 4, pp. 284–285.
  53. Toporov V.N. Issledovaniia po etimologii i semantike, t. 1–4. Moscow, IASK Publ., 2004–2010. (In Russ.)
  54. Tseitlin R.M. Iz zametok po drevnebolgarskoi leksikologii (dr.-bolg. ret’). Izsledvaniia vŭrhu istoriiata i dialektite na bŭlgarskiia ezik. Sofiia, Izdatelstvo na Bŭlgarskata akademiia na naukite Publ., 1979, pp. 374–376. (In Russ.)
  55. de Vaan M. Etymological dictionary of Latin and the other Italic languages. Leiden, Boston, Brill Publ., 2008, 825 p.
  56. Vaillant A. Grammaire comparée des langues slaves, tomes 1–5. Lyon, Paris, Editions IAC Publ.; Klincksieck, 1950–1977.
  57. Vaillant A. Rukovodstvo po staroslavianskomu iazyku. Moscow, Izdatel’stvo LKI Publ., 2007, 440 p. (In Russ.)
  58. Varbot Zh.Zh. Issledovaniia po russkoi i slavianskoi etimologii. St. Petersburg, Nestor-Istoriia Publ., 2011, 646 p. (In Russ.)
  59. Vasil’jev V.L. Slavianskije toponimicheskije drevnosti Novgorodskoi zemli. Moscow, Rukopisnyje pamiatniki Drevnei Rusi Publ., 2012, 814 p. (In Russ.)
  60. Vasmer M. Etimologicheskii slovar’ russkogo iazyka, t. 1–4. Moscow, Progress Publ., 1986–1987. (In Russ.)
  61. Vilkul T.L., Nikolaiev S.L. Knyha Buttia. Davn’oslov'ians’kyĭ chetiĭ tekst za spyskamy XIV–XVI stolit’. L’viv, Ukraїns’kyĭ katolyts’kyĭ universytet Publ., 2020, 640 p. (In Ukr.)
  62. Waniakowa J. Zróżnicowanie dialektalne Słowiańszczyzny na przykładzie nazw ‘ust’ i ‘warg’. Rocznik Slawistyczny, 2008, t. 57, pp. 127–136.
  63. Zalizniak A.A. Drevnerusskoje udarenije: obshchije svedeniia i slovar’. Moscow, IASK Publ., 2019, 872 p. (In Russ.)

Arquivos suplementares

Arquivos suplementares
Ação
1. JATS XML
Baixar
2. Fig. 1

Baixar (123KB)
Metadados

Declaração de direitos autorais © Russian Academy of Sciences, 2024